Günlük hayatımızda kullandığımız elektrik, prizimize ulaşana kadar uzun ve karmaşık bir yolculuk yapar. Enerji santrallerinde üretilen devasa elektrik gücü, önce yüksek gerilim hatlarıyla uzak mesafelere taşınır, ardından şehirlerimize ve sanayi bölgelerimize dağıtılır. İşte bu kritik dağıtım aşamasında devreye giren ve enerjinin güvenli, verimli bir şekilde son kullanıcıya yaklaştırılmasını sağlayan yapıya orta gerilim (OG) sistemleri denir.
Orta gerilim, genel kabul görmüş standartlara göre 1 kV (1.000 Volt) ile 36kV (36.000 Volt) arasındaki gerilim seviyesini ifade eder. Bu seviye, yüksek gerilimin (YG) şehir içi dağıtım için tehlikeli ve kullanışsız olmasından ve alçak gerilimin (AG) ise uzun mesafelerde ciddi güç kayıplarına yol açmasından dolayı ideal bir ara kademe görevi görür.
Kısacası orta gerilim sistemleri; yüksek gerilimi, fabrikaların, hastanelerin, alışveriş merkezlerinin ve konut sitelerinin kullanabileceği daha yönetilebilir bir seviyeye indiren ve dağıtan sistemlerdir.Bu sayede orta gerilim, enerji santralleri ile son kullanıcılar arasında hem güvenli hem de verimli bir köprü kurarak dağıtımın ana omurgasını oluşturur., Modern şehirlerin ve endüstrinin kan damarları gibidir.
Elektriği daha düşük akımla taşıyarak (P = V x I) formülü gereği iletkenlerdeki ısı (güç) kayıplarını minimize eder. Bu, enerjinin daha verimli bir şekilde dağıtılmasını sağlar.
Aynı gücü taşımak için alçak gerilime kıyasla daha ince kesitli kablolar kullanılmasına olanak tanır, bu da ilk yatırım maliyetlerini düşürür.
erilimin doğrudan şehre verilmesi yerine, kontrollü trafo merkezlerinde orta gerilime düşürülerek dağıtımın daha güvenli hale gelmesini sağlar.
Orta gerilim tesisleri, 1 kV ile 36 kV arasındaki enerji iletim ve dağıtım sistemlerini kapsar. Bu kapsamda trafo merkezleri kurulumu, OG kablo ve hat tesisleri, hücre ve şalt sistemlerinin montajı gerçekleştirilir. Ayrıca koruma, ölçüm ve kumanda ekipmanlarının devreye alınmasıyla enerji güvenliği ve sürekliliği sağlanır. OG sistemlerinde yapılan test, bakım ve arıza tespit çalışmaları tesislerin uzun ömürlü ve verimli çalışmasına katkı sunar. Sanayi tesislerinden enerji dağıtım merkezlerine kadar pek çok alanda orta gerilim sistemleri, güvenilir enerji altyapısının temelini oluşturur.
Yeraltı OG kablo hatları: 6, 10, 15, 20 veya 33 kV seviyelerinde enerji taşıyan yeraltı kablolarının döşenmesi, ek ve başlık montajlarının yapılması.
Havai OG hatları: Direkler üzerine monte edilen iletkenlerle enerji iletimi. Genellikle kırsal alanlarda kullanılır.
Kablo test ve ölçümleri: İzolasyon direnci, VLF testleri, faz sırası kontrolü, topraklama sürekliliği testleri yapılır.
Kompakt OG hücreleri: Şalt merkezlerinde kullanılan kesici, ayırıcı, ölçü trafoları, sigorta ve bara sistemlerini içerir.
Kesici ve ayırıcılar: Enerji akışını kesmek, devreyi izole etmek veya bakım yapılacak kısımları güvenli hale getirmek için kullanılır.
Koruma ve kumanda sistemleri: Röleler, kontrol panoları, otomasyon sistemleri (SCADA, RTU, vb.) ile OG sistemleri izlenir ve korunur.
Trafo merkezleri kurulumu: OG gerilimi alçak gerilime (AG) dönüştürerek tesislere enerji sağlar.
OG/AG transformatörleri: 36 kV – 400/230 V dönüşümünü yapan trafoların montajı, test ve devreye alma işlemleri.
OG bara sistemleri: Enerji akışını farklı yönlere dağıtmak için kullanılır. Yüksek akım taşıma kapasitesine sahiptir.
Akım ve gerilim trafoları: Ölçüm, kontrol ve koruma sistemlerinin güvenli çalışması için akımı ve gerilimi düşürür.
Koruma röleleri: Arıza durumlarında (kısa devre, aşırı akım, toprak kaçağı vb.) sistemi devre dışı bırakır.
Enerji izleme sistemleri: Şebeke kalitesi, güç faktörü, harmonikler gibi parametreleri izlemek için kullanılır.
Periyodik bakım: Hücre, trafo, kablo ve bağlantı noktalarının termal kamera, megger, VLF gibi cihazlarla kontrol edilmesi.
Arıza tespiti ve onarım: Kısa devre, toprak arızası veya izolasyon hatalarının giderilmesi.
Topraklama sistemlerinin testi: Potansiyel dengeleme ve toprak direnci ölçümleri.
Proje tasarımı ve onayı: Elektrik idaresine (örneğin, TEDAŞ) sunulacak OG proje dosyalarının hazırlanması.
Kurum kabul süreçleri: Saha kontrolleri, ölçü test raporları, uygunluk belgeleri ve devreye alma işlemleri.
As-built projeler: Tesis tamamlandıktan sonra yapılan revizyonlu çizimler ve kabul dosyaları.
Orta gerilim şebekeleri, enerjinin yoğun olarak tüketildiği her yerde karşımıza çıkar:
Sanayi Tesisleri ve Fabrikalar: Büyük motorlar ve üretim hatları için doğrudan OG kullanabilirler veya kendi trafolarıyla AG’ye düşürürler.
Şehir Dağıtım Şebekeleri: Enerji nakil hatlarından gelen yüksek gerilim, şehir girişlerindeki ana trafo merkezlerinde (indirici merkez) orta gerilime düşürülür ve yer altı kabloları veya havai hatlar ile mahallelerdeki dağıtım trafolarına ulaştırılır.
Yenilenebilir Enerji Santralleri: Rüzgar türbinleri ve güneş tarlalarında üretilen enerji, orta gerilim seviyesinde toplanarak ana şebekeye aktarılır.
Büyük Binalar ve Tesisler: Hastaneler, alışveriş merkezleri, üniversite kampüsleri ve havalimanları gibi büyük yapılar, enerjiyi OG seviyesinde alıp kendi trafo merkezlerinde dağıtırlar.
Ulaşım Sistemleri: Raylı sistemler (metro, tramvay) ve elektrikli tren hatları genellikle orta gerilim ile beslenir.
Orta gerilim sistemleri, modern dünyanın enerji altyapısının sessiz ama en kritik kahramanlarından biridir. Enerjinin santrallerden evlerimize ve iş yerlerimize güvenli, verimli ve kesintisiz bir şekilde ulaşmasını sağlayan bu karmaşık yapı, mühendislik uzmanlığı ve yüksek teknoloji ürünü ekipmanlar gerektirir. Bir OG sisteminin başarısı, yaşam döngüsünün her aşamasında gösterilen özene bağlıdır.
Doğru projelendirme ile gelecekteki enerji ihtiyaçları öngörülür, optimum ekipman seçimi yapılır ve ulusal/uluslararası standartlara tam uyum sağlanır. Titiz bir montaj ve devreye alma süreci, sistemin teorideki verimliliğini pratiğe dökerken, olası bağlantı hatalarını ve riskleri ortadan kaldırır. Son olarak, düzenli ve profesyonel bakım, sistemin ömrünü uzatır, beklenmedik arızaların önüne geçer ve enerji kalitesinin sürdürülebilirliğini garanti eder.
Bu adımlardan herhangi birinde yapılacak bir hata veya ihmal, sadece büyük maddi kayıplara, veri merkezi çökmelerine ve üretim duruşlarına değil, aynı zamanda geri dönülmez iş kazalarına ve can güvenliği risklerine de yol açabilir. Unutulmamalıdır ki orta gerilim, affetmeyen bir güçtür ve yalnızca bu alanda yetkinliğe sahip profesyoneller tarafından yönetilmelidir.
Orta gerilim sistemleri ilgili en çok merak edilen konuları sizin için derledik. Sorularınıza bu bölümde hızlıca yanıt bulabilirsiniz.
Çünkü yüksek gerilim şehir içinde çok tehlikeli ve maliyetlidir. Alçak gerilim ise uzun mesafede çok fazla enerji kaybına yol açar. Orta gerilim, bu iki durum arasında en güvenli ve verimli çözümdür.
Bu yapılar, şebekeden gelen orta gerilimi, ev ve iş yerlerinde kullandığımız alçak gerilime düşüren dağıtım trafo merkezleridir.
Evet, ölümcül derecede tehlikelidir. Bu sistemler, enerjiyi metal hücreler içine hapseden, arıza anında akımı anında kesen kesiciler ve koruma röleleri gibi gelişmiş güvenlik ekipmanlarıyla korunur.
Enerjiyi kontrol eden (açıp-kapatan), koruyan ve ölçen tüm kritik şalt ekipmanlarını barındıran güvenli metal kabindir. Sistemin hem beyni hem de zırhıdır.
Kamusal alanlarda elektrik dağıtım şirketi, fabrika veya AVM gibi özel mülklerde ise doğrudan tesisin sahibi sorumludur. Bu bakımın yetkili firmalara yaptırılması gerekir.
Kesinlikle sisteme müdahale etmeye çalışmayın ve derhal bölgenizden sorumlu elektrik dağıtım şirketinin arıza hattını (186) arayın. Eğer arıza fabrika veya AVM gibi özel bir tesiste ise, hemen tesisin yetkili teknik personelini bilgilendirin.
İletişime geçin çözümü birlikte planlayalım.